وسواس فکری عملی یکی از رایج‌ترین اختلالات روانی است که سطوح مختلفی از ضعیف تا شدید دارد و می‌تواند روی کیفیت زندگی فرد درگیر با آن اثرات مستقیمی داشته باشد. برای این اختلال درمان‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از دستگاه tDCS یک راهکار نوین درمانی است که برای درمان بسیاری از اختلالات کاربرد دارد. درمان وسواس با دستگاه tDCS طی سال‌های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. اگر می‌خواهید بدانید این درمان چقدر مفید است و چگونه انجام می‌شود این مطلب سایت دکتر دشتکی را مطالعه کنید.
وسواس چیست و چه علائمی دارد؟
وسواس فکری عملی (OCD) شامل افکار، نگرانی‌ها، تردیدها و تصاویر غیر منطقی است که به شکل دائم در ذهن بیمار شکل می‌گیرد. افراد درگیر با این اختلال استرس، اضطراب و افکار وسواسی مختلفی را حس می‌کنند. این افراد برای مقابله با بیماری و کاستن اضطراب خود کارهای اجباری مختلفی را انجام می‌دهند.
به این ترتیب یک چرخه وسواس و اجبار شکل می‌گیرد که فرد خود را در آن اسیر می‌بیند و احساس می‌کند هیچ راه فراری ندارد. شایع‌ترین حالت‌های این بیماری چک کردن مداوم قفل بودن درها، شستن بیمارگونه دست به دفعات متعدد و مرتب کردن اشیاء به شکل خاص و وسواس‌گونه است.
اگر فرد درگیر با این اختلال به دلیل بیماری یا شرایط خاص نتواند کارهای وسواس‌گونه خود را به شکل مرسوم و متداول خودش انجام دهد دچار استرس و اضطراب شدید می‌شود.
اختلال وسواس چه انواعی دارد؟
اختلال وسواس انواع و اقسام مختلفی دارد در یک تقسیم بندی کلی آن را به دو گروه زیر تقسیم می‌کنند:
وسواس فکری
افکار و عقایدی هستند که ذهن فرد را درگیر کرده و بدون اینکه فرد بخواهد وارد ذهن او می‌شوند به طوری که کنترلی روی این افکار ندرد. افراد درگیر با وسواس فکری ممکن است نگران آسیب زدن به خود و دیگران باشند، درگیر کمال گرایی باشند و بخواهند هر کاری را به بهترین شکل انجام دهند، گاهی وسواس مربوط به مذهب می‌شود به حدی که نگران توهین به مقدسات هستند یا نگرانی بیش از حد در مورد امور اخلاقی یا درست و غلط بودن کارها دارند.
وسواس فکری عملی
افکار و تکانه‌های ذهنی است که فرد با آن‌ها درگیر می‌شود و برای مقابله با آن‌ها ناچار به انجام کارهایی وسواس‌گونه می‌شود تا از استرس و اضطراب خود بکاهد. افراد درگیر وسواس فکری عملی ممکن است وسواس شستشو، چک کردن یا تکرار کارها را داشته باشند، مثلا کلید برق را باید حتما ۵ مرتبه بزنند تا خیالشان راحت شود و چراغ را روشن بگذارند.
برای درمان وسواس چه راهکارهایی وجود دارد؟
متخصصان علم روانشناسی برای این اختلال راهکارهای درمانی متعددی ارائه می‌کنند، آن‌ها پس از بررسی وضعیت فرد درگیر با بیماری و مشخص کردن ریشه وسواس، شدت و ضعف بیماری را مشخص کرده، یکی از راهکارهای درمانی زیر را ارائه می‌دهند:
روان‌درمانی
در این روش متخصص می‌کوشد الگوهای رفتاری ناسالم فرد بیمار را به او بشناساند و بعد از آن می‌کوشد الگوهای رفتاری صحیح را جایگزین آن کند.
دارو درمانی
متخصصان معمولا برای افرادی که با این اختلال درگیر هستند در گام نخست انواع داروهای ضد افسردگی را تجویز می‌کنند که با بازجذب سروتونین علائم بیماری را کاهش می‌دهد. مصرف داروهای شیمیایی عوارض خاص خود را دارد و به همین دلیل معمولا دارودرمانی برای افرادی با علائم شدید بیماری توصیه می‌شود.
نوروتراپی و درمان‌های نوین
درمان وسواس با دستگاه tDCS یک راهکار درمانی نوین است که در اغلب کلینیک‌های معتبر درمانی ارائه می‌شود. درمان این اختلال با کمک دستگاه تی دی سی اس یک راهکار درمانی غیرتهاجمی و غیردارویی است که عوارض بسیار کمی دارد به همین دلیل در اغلب کشورهای جهان طرفداران زیادی پیدا کرده است.
متخصصان در کنار راهکارهای درمانی مرسوم به افرادی که با این اختلال درگیر هستند توصیه می‌کنند از تکنیک‌های آرام‌بخش مثل یوگا، تمرینات تنفسی و مدیتیشن هم استفاده کنند. تغییر سبک زندگی و پیش گرفتن زندگی سالم، جایگزینی عادت‌های خوب مثل تغذیه سالم و ورزش منظم هم علائم بیماری را کاهش می‌دهد. مصرف برخی مکمل‌های غذایی زیر نظر متخصص هم به درمان کمک می‌کند معمولا ویتامین‌های گروه B در کاهش علائم اثر گذار هستند. عضویت در گروه‌های درمانی و حمایتی هم به کاهش علائم بیماری و درمان کمک می‌کند.
دستگاه تی دی سی اس چیست؟
تحریک جریان مستقیم ترانس کرانیال که ما تحت عنوان tDCS می‌شناسیم روش درمانی غیرتهاجمی، ایمن و بدون درد ارائه می‌کند که قادر است علائم بسیاری از اختلالات روانی ازجمله افسردگی، اضطراب و وسواس را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
از آنجایی که جریان الکتریکی وارد شده به جمجمه بسیار ضعیف است تنها آستانه تحریک پذیری نورون‌ها را کمتر یا بیشتر می‌کند و به هیچ عنوان روی پتانسیل عملکرد آن‌ها تاثیر نمی‌گذارد. این دستگاه به عملکرد ساختار سلول‌ها آسیبی وارد نکرده و باعث تغییر آن‌ها نمی‌شود.
درمان وسواس با دستگاه tDCS چگونه انجام می‌شود؟
مطالعات و تحقیقات نشان داده که بیماران دارای وسواس مشکلاتی در کارکردهای توجه گزینشی، کارکردهای اجرایی، تصمیم‌گیری بازداری، پاسخ به محرک‌های نامربوط و برنامه ریزی دارند. تمامی این عوامل به نوروبیولوژیک ارتباط مستقیم دارد به همین دلیل می‌توان از تحریک الکتریکی مغز برای درمان این بیماری کمک گرفت.
در بررسی‌های انجام شده مشخص شد که افراد درگیر با وسواس در عملکرد تکالیف شناختی نقص‌هایی نسبت به سایرگروه‌های مورد مطالعه قرار گرفته و عموم مردم دارند. به نظر می‌رسد در اختلال وسواس نارسایی‌هایی در دو فرآینده بازداری عمده ایجاد می‌شود:
- فرآیند بازداری شناختی که با نشانه‌های فکری مرتبط است
- فرآیند بازداری رفتاری که با نشانه‌های عملی ارتباط دارد
در تی دی سی اس (TDCS) جریان الکتریکی مستقیم به قشر مغز ارسال می‌شود و سطح نرون‌ها یا سلول‌های مغزی در ناحیه قطب مثبت ( ۱۵آنــد) سبب دپولاریزاسیون و در ناحیه قطب منفی ( ۱۶کاتــد) سبب هیپروپولایزاسیون می‌شود. به زبان ساده باعث وارد شدن کلسیم به داخل سلول می‌شود که افزایش فعالیت سلولی و افزایش آستانه استراحت غشاء می‌شود. این روش درمانی درنهایت میزان گلوکز و اکسیژن ناحیه مشخص شده را بالا برده به ترمیم مغز می‌انجامد.
در این روش درمانی متخصص به کمک دستگاه تی دی سی اس بخش‌هایی از مغز که عملکرد آن مختل شده را شناسایی کرده و با تحریک جدار جمجمه‌ای با جریان مستقیم عملکرد آن‌ها را اصلاح می‌کند. این دستگاه به درمان اعصاب یا سلول‌های عصبی پرداخته و با ایجاد تعادل در عملکرد مغز علائم و نشانه‌های وسواس را در فرد به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد.
روش کار به این ترتیب است که متخصص الکترودهایی را روی پوست سر فرد نصب می‌کند، سپس جریان الکتریکی پیوسته بسیار ضعیف در حد ۲میلی آمپر از سر عبور داده شده و تحریک پذیری مغز در نقاط درگیر با بیماری کاهش یا افزایش داده می‌شود.
فرد در طول جلسه درمان کار خاصی نباید انجام دهد فقط کافی است روی صندلی دراز بکشد و بدون استرس و اضطراب کارهایی که متخصص می‌خواهد را انجام دهد.
نتیجه گیری
درمان وسواس با دستگاه tDCS یک راهکار درمانی موثر، بدون درد و بسیار محبوب است که در بسیاری کشورهای جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش درمانی عوارض مصرف داروهای شیمیایی را نداشته و طی چند جلسه درمانی می‌تواند به کاهش علائم اختلال وسواس در فرد کمک کند. طی سال‌های اخیر و همگام با سایر کشورهای جهان استفاده از دستگاه تی دی سی اس در ایران و کلینیک‌های روانشناسی مرسوم شده و خوشبختانه عملکرد مطلوبی هم داشته است. انتخاب کلینیک درمانی حرفه‌ای و کمک گرفتن از متخصصان متبحر و باتجربه اثرگذاری این راهکار درمانی را افزایش داده و درمان را به شکل اصولی پیش می‌برد.