اولین‌ها همیشه استرس‌زا و مبهم هستند، شروع هرکاری سخت است، شرکت در اولین جلسه مشاوره هم از این قانون مستثنی نیست و ممکن است برای فرد نگرانی‌هایی را ایجاد کند. اینکه باید چه انتظاری از جلسه داشت، چه چیزهایی بگوییم، مشاور یا روانشناس چه سوالاتی می‌پرسد و مواردی مثل این برای بسیاری افراد مبهم است. گاهی فرد با تصور اشتباه وارد جلسه می‌شود و احساسات متناقضی را تجربه می‌کند. در این مطلب سایت دکتر دشتکی سعی می‌کنیم دیدگاه درستی به شما بدهیم و کمک کنیم در اولین جلسه تجربه خوبی داشته باشید.
مراحل قبل از آغاز اولین جلسه مشاوره کدام است؟
هرفرد قبل از اینکه جلسات درمانی خود را آغاز کند مراحل مختلفی را پشت سر می‌گذارد که برخی از مهمترین آن‌ها عبارتند از:
احساس نیاز به دریافت مشاوره و کمک
فرد قبل از اینکه وارد اولین جلسه مشاوره شود باید مراحلی را سپری کند، نخستین و مهمترین گام احساس نیاز است یعنی فرد شرایط روحی و روزگاری را سپری می‌کند که احساس می‌کند به دریافت کمک نیاز دارد. طی این مرحله برای بعضی خیلی طول می‌کشد و عده‌ای هم سریع با توجه به شرایط تصمیم می‌گیرند به مشاوره بروند.
اینکه فرد واقع‌بین و شجاع باشد و قدم اول را برای بهبود خود بردارد بسیار مهم است، هرچه کار به تاخیر بیفتد شرایط سخت‌تر شده و ممکن است صدمات جبران ناپذیری به ذهن و جسم فرد وارد شود. مراجعه به متخصص روانشناس مختص افراد دارای اختلال روانی شدید نیست بلکه هر فردی در طول زندگی خود ممکن است به دریافت مشاوره نیاز داشته باشد تا کیفیت زندگی خود را ارتقا داده و به مسیر درست هدایت شود.
انتخاب متخصص مورد نیاز
مرحله بعد انتخاب مشاور، روانشناس و روانپزشک خوب است که خود بسیار پیچیده خواهد بود. برای انتخاب حتما باید آگاهانه گام برداشت و فرد مورد نظر متناسب با نیاز فرد انتخاب شود تا تخصص لازم برای کمک و راهنمایی فرد را داشته باشد. اگر اختلال در مرحله ابتدایی است و هنوز زندگی فرد را مختل نکرده مشاوره کفایت می‌کند اما اگر شرایط سخت شده و زندگی فرد مختل شده احتمالا یک روانشناس یا روانپزشک که صلاحیت تجویز دارو و ارائه روش‌های درمانی پیشرفته را داشته باشد انتخاب بهتری است.
دریافت نوبت و طی مراحل اداری
روانشانسان و روانپزشکان هر کدام برای خود روند درمانی خاصی را طراحی می‌کنند معمولا فرد به صورت حضوری یا غیر حضوری با مرکز درمانی تماس گرفته و نوبت می‌گیرد. بعد از آن باید در موعد مقرر برای دریافت مشاوره و برقراری ارتباط با درمانگر به مرکز درمانی مراجعه کند. طی سال‌های اخیر مشاوره آنلاین و از راه دور هم مرسوم شده که البته جای مشاوره حضوری و چهره به چهره را نمی‌گیرد.
پیش از ورود به جلسه مشاوره انجام چه کارهایی ضروری است؟
برای اینکه استرس و اضطراب اولین جلسه به حداقل برسد فرد باید قبل از هر اقدامی محل کلینیک را از قبل مشخص کند، مسیر مناسب رسیدن به آن را بیابد و وقت خود را طوری تنظیم کند که به موقع در محل حاضر شود. باید ترافیک احتمالی، دشواری‌های یافتن محل پارک خودرو و مسائل پیش بینی نشده را هم در نظر گرفت.
شاید ساده به نظر برسد اما گاهی استرس زیاد چیزهایی مثل انتخاب لباس را هم برای فرد دشوار می‌کند به همین دلیل خوب است از قبل فکر چیزهایی مانند این را بکند تا روز مشاوره درگیری ذهنی نداشته باشد.
اگر جلسه غیر حضوری و آنلاین هم باشد فرد باید اتصال به اینترنت را چک کرده و چند دقیقه قبل از زمان مشخص در پورتال حاضر شود. فرد باید از قبل دلیل مراجعه به روانشناس را مشخص کند، یکی از مهمترین سوالاتی که متخصص مطرح می‌کند دلیل مراجعه فرد و هدف او از مراجعه به مشاور است.
پاسخ می‌تواند یک کلمه مثل رسیدن به آرامش یا شادی باشد اما فرد قبل از مراجعه به متخصص دقیقا باید بداند چه می‌خواهد و چه انتظاری دارد.
در اولین جلسه مشاوره چه می‌گذرد؟
پروتکل متخصصان در این خصوص بسیار مشابه است و در اولین جلسه مشاوره معمولا چند فرم به فرد داده می‌شود که باید بادقت و صادقانه آن‌ها را تکمیل کند. در این فرم سوالات اساسی مثل اطلاعات شخصی فرد، سابقه بیماری روانی در خانواده، سابقه پزشکی و مواردی مثل آن پاسخ داده می‌شود. برخی متخصصان هم پس از برگزاری اولین جلسه فرم‌ها را به فرد می‌دهند تا تکمیل کند.
دیگر زمان ارتباط با متخصص رسیده است، بهترین کار این است که فرد صداقت کامل داشته باشد و سعی کند هر آنچه در ذهن دارد را ساده و بی‌پرده مطرح کند تا متخصص درک درست‌تری از موضوع داشته باشد و بتواند راهکار درمانی مناسب را برای فرد در نظر بگیرد.
جلسه درمانی معمولا چیزی بین ۴۵ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد، جلسات مشاوره خانواده و بین زوج‌ها ممکن است به زمان بیشتری تا ۲ ساعت نیاز داشته باشد. معمولا متخصص خود مدیریت جلسه را بر عهده می‌گیرد، مراجع کافی است همراه باشد و سعی کند به سوالات پاسخ دهد. هر سوالی هم که در خصوص روند درمان داشته باشد می‌تواند بپرسد.
در جلسه اول مشاوره متخصص چه سوالاتی می‌پرسد؟
هدف این است که در طول اولین جلسه مشاوره فرد نگرانی‌ها و نیازهای خود را مطرح کند. خود را به مشاور معرفی کند و داستان زندگی خود را با او درمیان بگذارد. به این ترتیب رابطه بین متخصص و فرد به خوبی شکل می‌گیرد و روند درمان مشخص می‌شود.
سوالاتی که معمولا متخصص از فرد می‌پرسد شامل موارد زیر می‌شود:
آیا اولین بار است که به مشاور مراجعه کرده یا پیشتر هم به متخصص مراجعه کرده است؟
چه علائمی دارد که باعث شده به متخصص مراجعه کند؟
وضعیت سلامت روان خانواده چطور است و آیا سابقه اختلال یا بیماری روانی خاصی دارند؟
فرد زندگی فعلی خود را چطور می‌بیند؟
آیا افکار خودکشی داشته یا به خود آسیب رسانده است؟
می‌خواهد در جلسات درمانی به چه چیزی برسد؟
به نظر فرد چه کسی باعث شکل‌گیری مشکل شده است؟
از دیدن مشکلات خود چه حسی دارد؟
مراجعه کننده باید چه سوالاتی از متخصص بپرسد؟
نکته مهمی که وجود دارد این است که گاهی فرد در طول جلسه فراموش می‌کند چه چیزی می‌خواست بگوید یا چه سوالاتی در ذهن داشت یادداشت کردن برخی نکات کلیدی کمک می‌کند که بهتر بتواند سوالات خود را بپرسد و از زمان جلسه بیشترین استفاده را ببرد. سوالاتی که لازم است فرد بپرسد عبارت است از:
آیا جلسه محرمانه است و اطلاعات فرد محفوظ می‌ماند؟
چه زمانی اطلاعات جلسه در اختیار دیگران قرار می‌گیرد؟
تجربه شما به عنوان متخصص و درمانگر چیست و آیا موارد مشابه را درمان کرده‌اید؟
در بین جلسات چه کاری باید انجام شود؟
درمان به چند جلسه مشاوره نیاز دارد؟
آیا درمان دارویی یا درمان‌های تکمیلی مثل نوروفیدبک انجام می‌شود؟
فرد قبل از جلسه باید به نگرانی‌ها و دغدغه‌های خود فکر کرده و تمام سوالات خود را مشخص کند، متخصصان حرفه‌ای معمولا دغدغه‌ها و سوالات مراجع کننده را می‌شناسند و به بسیاری سوالات پیش از مطرح شدن پاسخ می‌دهند به همین دلیل اگر فرد خجالتی باشد یا سوال پرسیدن برای او سخت باشد جای نگرانی نیست.
پس از اولین جلسه مشاوره چه اتفاقی رخ می‌دهد؟
معمولا در آخر جلسه اول متخصص جلسه را جمع‌بندی می‌کند. برنامه جلسه بعدی مراجعه مشخص می‌شوند و متخصص درمورد روند درمان اختصاصی که برای فرد در نظر گرفته توضیح می‌دهد. پس از اولین جلسه مشاوره فرد معمولا به فکر فرو می‌رود و در خود به کاوش بیشتری خواهد پرداخت. اینکه به زندگی خود و اوضاع آن فکر کند امری طبیعی است. در اکثر مواقع فرد متوجه می‌شود استرس‌ها و نگرانی‌های پیش از جلسه بی‌مورد بوده و می‌تواند با خیال راحت به متخصص اعتماد کند.
به این ترتیب می‌تواند بدون استرس خاصی به روی خود متمرکز شود با دید باز به شرایط اطرافش فکر کند و سوالاتی که در جلسات بعد باید بپرسد را مشخص کند. لازم است فرد بعد از جلسه با دید باز آنچه تجربه کرده را مرور کند و تصمیم بگیرد آیا تمایل دارد کار با این متخصص را ادامه دهد یا خیر.
فرد به خوبی متوجه می‌شود که از به اشتراک گذاشتن تجربه زندگی خود با متخصص احساس خوبی داشته یا نه و آیا آمادگی دارد یک دوره درمانی طولانی را پشت سر بگذارد. اگر از حرف زدن با متخصص احساس خوبی نداشته یا حس خجالت دارد بهتر است به سراغ مشاور دیگری که حس خوبی به او منتقل می‌کند برود.
جمع بندی
اولین جلسه مشاوره ممکن است استرس‌زا باشد اما اگر فرد شجاعت داشته باشد و اولین گام را بردارد می‌تواند دریچه جدیدی به زندگی خود باز کند. در طول جلسه مشاوره باید اعتماد متقابلی بین متخصص و مراجعه کننده شکل بگیرد متخصص دید درستی نسبت به فرد و مشکلش پیدا کند و یک روند درمانی مناسب برای فرد پیشنهاد دهد. انتخاب متخصص خوب بسیار مهم است اگر فرد انتخاب خوبی داشته باشد طی مراحل درمان بسیار ساده می‌شود.