انسان‌ها در زندگی مسائل مختلفی را تجربه می‌کنند گاهی مواجه شدن با این موارد ساده است اما گاهی هم به راحتی نمی‌توان با مسائل و مشکلات زندگی کنار آمد. صحبت کردن با یک متخصص آگاه که بدون قضاوت مسیر ذهنی فرد را مشخص کند می‌تواند دریچه تازه‌ای به روی او باز کند. انواع مشاوره فردی بسیار زیاد هستند و تنوع رویکرد بالایی هم دارند. دراین مطلب سایت دکتر دشتکی به معرفی انواع مشاوره فردی و کاربردهای هریک می‌پردازیم.
مشاوره فردی به چه معناست و در این جلسات چه می‌گذرد؟
مشاوره فردی که به روان‌درمانی هم مشهور است و گاهی به آن درمان فردی هم می‌گویند فرآیندی است که در آن شخص با یک مشاور یا روانشناس صحبت می‌کند و بسته به نیاز او به کمک تکنیک‌های مختلف برای مشکلاتش راه حل پیدا می‌کند. مشاوره فردی در لحظه‌هایی از زندگی که فرد در دل می‌خواهد کسی باشد، صدای او را بشنود و کمک کند به کار می‌آید. زمانی که در اطراف فرد افرادی هستند که اختلالات روانی دارند، روزهایی که احساس تنهایی می‌کندیا در موقعیت سخت قرار دارد مشاوره گرفتن بهترین راه حل است. زمانی که فرد نمی‌تواند از بین چند گزینه انتخاب کند، مدتی در حالت غم و اندوه گرفتار شده یا نمی‌داند چرا نصبت به همه چیز بی‌تفاوت است بکار می‌آید.
آنچه در جلسات مشاوره می‌گذرد
در جلسات مشاوره بسته به نوع مشاوره و نیاز فرد رویکردهای مختلفی در نظر گرفته می‌شود اما به طور کلی در جلسات نخست متخصص اطلاعاتی در مورد فرد دریافت می‌کند تا او را بهتر بشناسد و بفهمد چطور فردی است، در چه خانواده‌ای بزرگ شده و چه اتفاقات شاخصی را تجربه کرده است. برخی متخصصان در جلسات اول تست‌های مختلف شخصیت شناسی یا انواع تست‌های مختلف را از فرد می‌گیرند. در طول جلسات یک همکاری دوطرفه بین مشاور و فرد شکل می‌گیرد که به کمک آن مشکلات ریشه‌یابی شده ور راه حل‌هایی برای آن پیشنهاد می‌شود. پس از جلسات فرد به تنهایی مسیر خود را ادامه می‌دهد.
انواع مشاوره فردی چه اهدافی را دنبال می‌کنند؟
بطور کلی انواع مشاوره فردی سه هدف عمده را دنبال می‌کنند:
پیشگیری
در این نوع مشاوره تلاش می‌شود مهارت‌های مختلف بسته به شرایط و نیاز فرد به او آموزش داده شود تا بتواند از بروز اختلالات و مشکلات پیشگیری کند.
رشد
در این مرحله تلاش می‌شود فرد شناخت بهتری از شخصیت خود به دست آورد و در مسیر رشد و شکوفایی استعدادها و توانایی‌های خود گام بردارد.
مداخله درمانی
در این مرحله که بخش نهایی مشاوره است با رویکردی درمانی تلاش می‌شود مشکلات رفتار و شخصیتی فرد برطرف شوند.
انواع مشاوره فردی کدام است؟
انواع مشاوره فردی را می‌توان بر اساس ملاک‌های مختلف تقسیم‌بندی کرد، متداول‌ترین انواع این مشاوره بر مبنای اهدافی که دنبال می‌کنند عبارتند از:
مشاوره شغلی
در این نوع مشاوره متخصص سعی می‌کند قبل از هرچیزی ویژگی‌های شخصیتی، علائق و سلیقه‌های فرد را شناسایی کند؛ بعد از آن روی توسعه مهارت‌های شغلی، روابط کاری، یافتن شغل مناسب، بهبود عملکرد در محیط کار، راهکارهای یافتن شغل دلخواه و مواردی مرتبط با این حوزه تمرکز می‌شود. مشاور باید بتواند با تکنیک‌های مختلف ذهن فرد را در مورد شغل و آینده شغلی که می‌خواهد روشن کند.
مشاوره تحصیلی
یکی از معروف‌ترین وشناخته شده‌ترین انواع مشاوره فردی که اغلب ایرانی‌ها در دوران کنکور آن را تجربه کردند مشاوره تحصیلی است. متاسفانه بسیاری از جلسات مشاوره تحصیلی بدون حضور مشاور آگاه و بکار گیری تکنیک‌های درست برگزار می‌شود. مشاوره تحصیلی تخصصی و حرفه‌ای یک نوع مشاوره فردی است که با هدف کمک به انتخاب رشته، تحصیلات تکمیلی و برطرف کردن مشکلات افت درسی برگزار می‌شود. در این جلسات به تمامی مسائل حوزه تحصیل می‌پردازند و تکنیک‌هایی را بکار می‌گیرند که فرد بتواند وضعیت تحصیلی خود را بهتر کند.
مشاوره روابط
یکی از پرطرفدارترین انواع مشاوره فردی مشاوره روابط است که در آن به بررسی روابط شخصی و حرفه‌ای فرد می‌پردازند و تلاش می‌شود روابط دوستی، کاری و زناشویی فرد ارتقا پیدا کرده و باکیفیت‌تر شوند. برخلاف مشاوره ازدوداج که در آن دو طرف بررسی می‌شوند در این جلسات روی فرد تمرکز شده و سعی می‌شود مهارت‌های ارتباطی او ارتقا پیدا کند.
مشاوره روانشناختی
افرادی که به دنبال شناخت و آگاهی بیشتر از خود هستند و می‌خواهند مسائل و مشکلات روانی خود را برطرف کنند به سراغ این نوع مشاوره می‌روند. در این نوع مشاوره تکنیک‌ها و روش‌هایی بکار گرفته می‌شود که روحیه فرد بهبود پیدا کند و الگوهای رفتاری نادرست او برطرف شوند.
مشاوره مدیریت استرس
گاهی فرد بدون دلیل خاصی به شکل دائم با استرس و اضطراب درگیر است در این نوع مشاوره تکنیک‌های مقابله با تنش و اضطراب به فرد آموزش داده می‌شود و تلاش می‌شود ریشه اصلی استرس و اضطراب فرد شناسایی شود.
مشاوره جنسی
گاهی فرد با مشکلات جنسی و تبعات ناشی از آن دست به گریبان است. در این نوع مشاوره فردی تلاش می‌شود روی بهبود رضایت جنسی تمرک شود و مسائلی مثل عدم تطابق جنسیتی در این نوع مشاوره مورد بررسی قرار می‌گیرد. مشاور در این جلسات فضای امنی را فراهم می‌کند که فرد از بحران‌های جنسی و مشکلاتی که تجربه می‌کند صحبت کند، سپس تکنیک‌هایی برای مقابله با این مشکلات و رفع آن به مراجعه کننده پیشنهاد می‌شود.
مشاوره مهارت‌های زندگی
در زندگی هر فرد مسائل و مشکلات مختلفی بروز می‌کند و تنها داشتن برخی مهارت‌های فردی است که به او کمک می‌کند بتواند از پس این مسائل بربیاید. در جلسات مشاوره مهارت‌های زندگی روی ارتقای مهارت‌های فرد متمرکز می‌شوند. هدف از این جلسات آن است که مشکلات فرد شناسایی شده و مهارت‌هایی که به رفع آن‌ها کمک می‌کند به فرد آموزش داده شود. افزایش مهارت‌ها از طریق ارائه راهکارهای مختلف، تمرین‌های متنوع و یادگیری مهارت‌ها انجام می‌شود.
مشاوره مذهبی
افرادی که دوست دارند مسائل و مشکلات خود را به کمک آموزه‌های دینی برطرف کنند به سراغ این نوع مشاوره فردی می‌روند که از آموزه‌های دینی برای برطرف کردن چالش‌های فردی، اجتماعی و روحی افراد کمک می‌گیرد.
با مشاور می‌توان در جلسات فردی در مورد انواع مسائل و مشکلات خانوادگی، زناشویی و اجتماعی هم صحبت کرد و از او برای ریشه‌یابی مشکلات و برطرف کردن آن‌ها کمک گرفت.
چه افرادی به اتاق جلسات مشاوره فردی پا می‌گذارند؟
کسی که به اتاق جلسات مشاوره فردی می‌رود قبل از هرچیزی احساس نیاز کرده و تصور می‌کند برای برطرف کردن مشکل خود به نظر یک متخصص نیاز دارد. تنوع مسائل و مشکلاتی که افراد با آن مواجه هستند و به جلسات مشاوره می‌روند بسیار زیاد است، شخصی که به تازگی یک اتفاق تلخ مثل تصادف، دزدی یا زورگیری را تجربه کرده یا به تازگی یکی از عزیزان خود را از دست داده است و روال زندگی او به هم خورده یا با سوگواری دست و پنجه نرم می‌کند ممکن است برای دریافت کمک به مشاور مراجعه کند.
شخصی که به تازگی با فردی آشنا شده و به صورت جدی به او فکر می‌کند برای شناخت بهتر خودش و یافتن راهکارهایی برای شناخت صحیح از او ممکن است به مشاوره نیاز پیدا کند. افرادی که مدتی است با مشکلات خواب مواجه هستند یا مثل گذشته صبر و حوصله ندارند هم گاهی برای ریشه‌یابی مشکل خود نزد مشاور می‌روند.
در جلسات مشاوره می‌توان افرادی را مشاهده کرد که نمی‌توانند خشم خود را کنترل کنند و به تازگی تجربه درگیری حین رانندگی یا پشت چراغ قرمز را داشته‌اند بدون اینکه مشکل جدی وجود داشته باشد. فردی که در مورد هویت جنسی خود دچار تردید شده یا مشکلات جنسی مختلفی را تجربه می‌کند هم ممکن است برای شناخت مشکل و یافتن راه حل به مشاور نیاز داشته باشد.
تکنیک‌های انواع مشاوره فردی کدامند؟
مشاوران ممکن است از رویکردهای مشاوره یا درمان مختلفی هم برای برگزاری جلسات مشاوره استفاده کنند که آشنایی با آن‌ها خالی از لطف نیست. رویکرد مشاور در واقع عینکی است که به کمک آن به مسائل و مشکلات مراجع نگاه می‌کند و آن‌ها را ریشه یابی می‌کند. شناخت این رویکردها به فرد کمک می‌کند تکنیکی که بیشتر با آن ارتباط برقرار می‌کند را شناسایی کند و به سراغ مشاوری برود که از آن رویکرد استفاده می‌کنند در اینجا به برخی از این تکنیک‌ها و رویکردها اشاره می‌کنیم:
رفتار درمانی
روش‌هایی درمانی که از این تکنیک استفاده می‌کنند بسیار متنوع هستند. این روش درمانی روی اصلاح رفتارهای مشکل آفرین تمرکز دارد و معتقد است افراد رفتارهای مختلف را از یکدیگر می‌آموزند و تکرار می‌کنند. بنابراین رفتار اشتباه عمل نادرستی است که فرد آموزش دیده و می‌توان آن را با یادگیری رفتار درست اصلاح کرد. مهارت آموزی در این تکنیک جایگاه ویژه‌ای دارد.
رویکرد درمان شناختی- رفتاری
در این روش درمانگر سعی می‌کند مدل فکر کردن و رفتار مراجع را بشناسد، باورها، افکار و رفتار فرد را شناسایی کرده و آنچه سبب مشکل او شده را بیابد. گاهی فرد تفسیری از دنیای اطراف خود و اتفاقات دارد که درست نیست، در این روش مشاور می‌کوشد افکار غیرمنطقی و تحریف شده را به واقعیت نزدیک کند. فرد به مرور انطباق بهتری با محیط و شرایط زندگی خود پیدا کرده و بهبود پیدا می‌کند.
طرحواره درمانی
این روش درمانی به شناخت احساسات قدیم، الگوهای حاکم بر روابط و افکار و رفتار آدمی می‌پردازد. این روش به باورها، احساسات و رفتارها می‌پردازد و سعی می‌کند الگوهای سالم را جایگزین اشتباه‌ها کند. طرحواره درمانی معتقد است نیازهای عاطفی کودکی الگوهای رفتاری فرد را شکل داده و ممکن است در بزرگسالی مشکل ساز باشد.
درمان مبتنی بر ذهن آگاهی
این روش درمانی روی مراقبه، ذهن آگاهی یا توجه آگاهی تمرکز می‌کند. در این روش درمانی تلاش می‌شود تمرکز ذهن از روی گذشته و آینده برداشته شده و فرد روی اکنون متمرکز شود. در این روش درمانی ریشه همه مشکلات را ماندن در گذشته یا ترس از آینده می‌داند و معتقد است با تمرکز روی حواس پنجگانه و زمان حال می‌توان به آرامش، ترک ناراحتی و اضطراب‌ها رسید و رهایی را تجربه کرد.
نتیجه گیری
انواع مشاوره فردی تنوع بالایی دارند و هریک به جنبه خاصی از مسائل و مشکلات افراد می‌پردازند. در این جلسات فردی متخصص و آگاه بدون قضاوت، جانب‌داری و نفع شخصی به گفت‌وگو با فرد می‌پردازد و کمک می‌کند مسائل و مشکلات خود را ریشه یابی کند، سپس با کمک تکنیک‌های و مهارت‌های مختلف می‌آموزد که چطور با این مشکلات مقابله کرده آن‌ها را برطرف سازد.